ΆΛΦΑ ΕΜΒΡΥΪΚΗ AFP (α – fetoprotein), πρωτεΐνη που παράγεται στο ήπαρ και στο γαστρεντερικό σωλήνα του εμβρύου και από μερικούς ιστούς των ενηλίκων.
AFP ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Η α – εμβρυϊκή πρωτεΐνη απεκκρίνεται στα ούρα του εμβρύου και εξέρχεται στο αμνιακό υγρό (μέσα στο οποίο επιπλέει το έμβρυο), για να καταποθεί στη συνέχεια, από το έμβρυο και να εισέλθει στο γαστρεντερικό σύστημα του, όπου κατά το μεγαλύτερο μέρος της διασπάται, ενώ μια μικρή ποσότητα εισέρχεται στην εμβρυϊκή κυκλοφορία. Από το δεύτερο τέταρτο της κύησης και μετά η AFP μπορεί να μετρηθεί στο μητρικό αίμα, όπου παρουσιάζει τις μέγιστες συγκεντρώσεις της μεταξύ 15 ης και 20ής εβδομάδας και στη συνέχεια ελαττώνεται βαθμιαία.Μεγάλες συγκεντρώσεις AFP βρίσκονται σε μερικές περιπτώσεις εμβρυϊκών ανωμαλιών και σπανιότερα όταν το έμβρυο είναι φυσιολογικό. Σε περιπτώσεις ελλειμμάτων του νευρικού σωλήνα (όπως στη δισχιδή ράχη ή στην ανεγκεφαλία)μπορεί να παρατηρηθεί διαρροή μεγάλης ποσότητας α – εμβρυϊκής πρωτεΐνης στο αμνιακό υγρό. Μεγάλες συγκεντρώσεις AFP παρατηρούνται επίσης σε ορισμένες ανωμαλίες των νεφρών και είναι δυνατό να οφείλονται σε ελάττωση της διάσπασή της στο έντερο αν το έμβρυο δεν μπορεί να καταπιεί κανονικά λόγω δυσπλασίας του οισοφάγου.Σε μεγάλες επίσης συγκεντρώσεις βρίσκεται η α - εμβρυϊκή πρωτεΐνη στην πολλαπλή κύηση και στην επαπειλούμενη ή πραγματική έκτρωση. Μπορούν όμως να φανούν και απατηλά αυξημένες όταν δεν έχει χρονολογηθεί σωστά η κύηση. Ασυνήθιστα, τέλος, μικρές συγκεντρώσεις AFP είναι δυνατό να παρατηρηθούν κατά την κυοφορία εμβρύου με σύνδρομο Down.
ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ AFP ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Θεωρητικά οι εγκυμονούσες γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται σε προγεννητικές εξετάσεις αποκλεισμού (screening) με υπολογισμό της AFP του αίματος και υπερηχογράφημα κάθε 16 εβδομάδες περίπου. Με αυτό τον τρόπο χρονολογείται με ακρίβεια η κύηση, είναι δυνατή η διαπίστωση της πολλαπλής κύησης και μπορούν να βρεθούν ορισμένες ανωμαλίες του εμβρύου. Αν η AFP βρεθεί αυξημένη, η μέτρησή της επαναλαμβάνεται μετά από μία εβδομάδα. Αν και το δεύτερο αποτέλεσμα είναι όμοιο, υπάρχει ενδεχόμενο κυοφορίας εμβρύου με έλλειμμα του νευρικού σωλήνα, οπότε το υπερηχογράφημα μπορεί να ενισχύσει ή να επιβεβαιώσει την υπόνοια. Σε τέτοια περίπτωση είναι δυνατό να εκτελεσθεί αμνιοκέντηση και να ακολουθήσουν πρόσθετες μετρήσεις της AFP. Αν η συγκέντρωσή της παρουσιάζει σημαντική αύξηση, οι πιθανότητες ότι η γυναίκα κυοφορεί έμβρυο με βλάβες είναι πολλές και ενδέχεται να αντιμετωπισθεί η διακοπή της κύησης (βλ. Έκτρωση, εκλεκτική, Άμβλωση).Κατά την εξέταση αποκλεισμού διαφεύγουν περίπου 10% από τις περιπτώσεις ελλείμματος του νευρικού σωλήνα, διότι οι συγκεντρώσεις της AFP δεν παρουσιάζουν σημαντική αύξηση σε όλες τις περιπτώσεις. Και, αντίστροφα, σε αναλογία περίπου 5% των περιπτώσεων στις οποίες βρίσκεται αύξηση της AFP στο αίμα και στο αμνιακό υγρό, το έμβρυο είναι φυσιολογικό.
AFP ΣΕ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ Στους ενηλίκους η α – εμβρυϊκή πρωτεΐνη παράγεται από μερικούς παθολογικούς ιστούς. Συχνά οι συγκεντρώσεις της είναι μεγάλες σε περιπτώσεις ηπατώματος (βλ.Καρκίνος του Ήπατος) και κακοήθους τερατώματος των όρχεων ή των ωοθηκών. Αύξηση των τιμών της AFP παρατηρείται επίσης σε μερικές περιπτώσεις καρκίνου του παγκρέατος, του στομάχου, και του πνεύμονα. Λόγω της παρουσία της σε παθολογικές συγκεντρώσεις σε μερικές κακοήθεις νεοπλασίες η AFP είναι γνωστή και ως < δείκτης όγκου >. Ωστόσο παρουσιάζει αύξηση και σε μερικές καλοήθεις καταστάσεις, όπως στην ιογενή και στην αλκοολική ηπατίτιδα και στην κίρρωση.Οι συγκεντρώσεις της AFP μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της θεραπείας ηπατωμάτων και τερατωμάτων η αύξησή τους μετά από επέμβαση ή χημειοθεραπεία αποτελεί χρήσιμο δείκτη υποτροπής του νεοπλάσματος.
ΆΛΦΑ ΤΟΚΟΦΕΡΟΛΗ Η ισχυρότερη από τις τοκοφερόλες, αλκοόλη που αποτελεί το κύριο δραστικό συστατικό της βιταμίνης Ε. Είναι λιποδιαλυτή και υπάρχει σε πολλές τροφές. Η κατάσταση έλλειψης της είναι σπάνια.
|